Kıymetli evraklar; ödeme aracı yerine geçen, devredilebilen ve dolayısıyla maddi değere sahip olan evraklardır. Elinde nakit parası olmayan bir kişi eğer kıymetli evrak çeşitlerinden biri olan çeke sahipse, ödeme aracı olarak çeki kullanabilir ve ticari hayatında hiçbir aksama olmadan yeni yatırımlara devam edebilir. Dolayısıyla, kıymetli evrakların önemi ticari hayatın aksamadan işlemesi açısından çok büyüktür.
Günümüzde en çok kullanılan kıymetli evraklar, bono ve çektir;
Kambiyo senetlerinin bir çeşidi olan bono, ödeme aracı olarak kullanılabilir. Borçlu olan kişi alacaklıya bono verdiği takdirde, alacaklı olan kişi ödemesini belirtilen vade tarihinde almayı garanti altına almış olur.
Diğer bir kambiyo senedi olan çek ise, banka, alacaklı ve borçlu arasında imzalanan bir başka ödeme aracı olarak kullanılan kıymetli evraktır. Çeke sahip olan alacaklı bankaya giderek çek üzerinde yazan tutarı, çekin üzerinde yazan kişinin hesabından alabilir. Ayrıca, devredilebilir olması da çekin kullanımını artıran faktörlerden biridir.
Borçlu, takibin dayanağı kambiyo senedindeki vadeye göre, borcun zamanaşımına uğradığını bildirerek ödeme emrine itiraz edebilir. Kambiyo senetleri vadenin geldiği tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Hamilin, cirantalarla düzenleyene ve diğer çek borçlularına karşı sahip olduğu başvurma hakları, ibraz süresinin bitiminden itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.Çek borçlularından birinin diğerine karşı sahip olduğu başvurma hakları, bu çek borçlusunun çeki ödediği veya çekin dava yolu ile kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Çekte yetkili hamilin cirantalara, keşideciye ve diğer çek borçlularına karşı başvuru hakkına ilişkin üç yıllık zamanaşımı, çekin ibraz süresinin bitiminden işlemeye başlar.
İİK 168.maddesine göre borçlu zamanaşımı itirazını beş gün içinde İcra Mahkemesine dilekçe ile bildirmek zorundadır. Borçlu, İcra Hakimliğine verdiği başvuru dilekçesinde itiraz sebeplerini bildirmiş, ancak zamanaşımı itirazında bulunmamış ise, beş günlük itiraz süresi geçtikten sonra verilen dilekçe ile zamanaşımı itirazında bulunamaz.
Av. İrem Arkın
